Een hoofdverblijf is de plaats waar het persoonlijke leven van iemand zich in hoofdzaak afspeelt. Simpel gezegd: waar iemand leeft of woont. De wet geeft geen definitie. In de meeste gevallen is sprake van een eigen of gehuurde woning. Met name als de bewoner bij de gemeente staat ingeschreven op het adres van die woning en ‘s nachts in de woning slaapt. Een andere definitie is als de bewoner de meeste van zijn of haar bezittingen in de woning heeft staan.
In huurcontracten voor woningen staat vaak dat de huurder verplicht is om zijn of haar hoofdverblijf in de woning te hebben. Dit is om te voorkomen dat een huurwoning niet bewoond wordt en er risico op waardevermindering of verwaarlozing (en bijv. krakers) ontstaat. Als de huurder toch ergens anders een hoofdverblijf heeft, dan kan de verhuurder het contract ontbinden.