Waarom aanspreektitels?
Bij bepaalde beroepen hoort een bepaalde aanspreektitel, ook wel aanspreekvorm genoemd. Als je een formele brief opstelt is het gebruikelijk om aanspreektitels te gebruiken. Ons overzicht helpt je bij het samenstellen van de juiste aanhef boven jouw brief.
De titel kan worden bepaald door het beroep. Zo schrijven we aan een rechter in een rechtbank: aan de edelachtbare heer mr. F. Visser. Maar zit diezelfde mr. F. Visser nu als raadsheer bij het gerechtshof dan schrijven we: aan de edelgrootachtbare heer mr. F. Visser.
Hoe bouw je een aanspreektitel op?
Een correcte aanhef boven een brief ziet er in schema als volgt uit:
- aanspreektitel
- gevolgd door heer of mevrouw
- titel
- achternaam
Een voorbeeld is: (1) Aan de weledelgestrenge (2) heer (3) mr. (4) J.H. de Boer. In een wat ouderwetse variant schrijf je in plaats van mevrouw het woord “vrouwe”.
Aanspreektitels
Om je op weg te helpen, hebben wij de belangrijkste functies en titels in kaart gebracht, met de daarbij behorende aanspreektitels. In het Nederlands gebruik je in formele brieven en stukken aanspreektitels of aanspreekvormen. Bij bepaalde beroepen hoort een vaststaande wijze van aanspreken.
In deze lijst tref je in de linker kolom de beroepen, titels en adellijke onderscheidingen. In de rechter kolom zie je hoe je deze mensen hoort aan te spreken of schrijven. Wil je alle aanspreektitels, dus bijv. ook van kerkelijke titulatuur? Dan kun je het beste kijken op Taaladvies.net.
A
| Titel | Aanschrijfvorm |
| Admiraal | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Advocaat | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Advocaat-generaal (Gerechtshof) | De edelgrootachtbare heer/vrouwe |
| Advocaat-generaal (Hoge Raad) | De edelhoogachtbare heer/vrouwe |
| Ambassadeur | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Ambtenaar (schaal 10 t/m 13) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Ambtenaar (schaal 14 en hoger) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Apotheker | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
| Associate degree (titel: Ad) | De heer/mevrouw |
| Arts (dr./PhD) | De weledelzeergeleerde heer/vrouwe |
| Arts (drs./MSc) | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
| Attaché | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
B
| Baccalaureus (titel: bacc.) | De heer/mevrouw |
| Bachelor of Arts (titel: BA) | De heer/mevrouw |
| Bachelor of Laws (titel: LLB) | De heer/mevrouw |
| Bachelor of Science (titel: BSc) | De heer/mevrouw |
| Baron of barones | De hoogwelgeboren heer/vrouwe |
| Bisschop | Zijne Hoogwaardige Excellentie |
| Brigadegeneraal | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Burgemeester (Amsterdam, Rotterdam en provinciale hoofdstad) | De hoogedelachtbare heer/vrouwe |
| Burgemeester (grote stad) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Burgemeester (kleine stad) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Burgemeester en wethouders | Het college |
| Burggraaf of burggravin | De hooggeboren heer/vrouwe |
C
| Commandeur | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Commissaris van de Koning (cvdK) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Commissaris van politie (tot schaal 14) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Commissaris van politie (schaal 14 en hoger) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Commodore | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Consul | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Consul-generaal | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Curator (gymnasium) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Curator (universiteit) | De edelgrootachtbare heer/vrouwe |
D
| Directeur | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Deken orde van advocaten | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Directeur Kabinet van de Koning | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Directeur-generaal (DG) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Doctor (titel: dr.) | De weledelzeergeleerde heer/vrouwe |
| Doctor honoris causa (titel: dr.h.c.) | De weledelzeergeleerde heer/vrouwe |
| Doctorandus (titel: drs.) | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
| Dokter (dr./PhD) | De weledelzeergeleerde heer/vrouwe |
| Dokter (drs./MSc) | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
E
| Eerste Kamerlid | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Eerste luitenant | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
G
| Gedeputeerde | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Geestelijk verzorger (militair) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Gemeenteraadslid | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Generaal | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Generaal-majoor | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Gevolmachtigd minister | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Gezant | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Gouverneur | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Gouverneur Limburg (provincie) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Graaf of gravin | De hooggeboren heer/vrouwe |
| Griffier (gerechtshof) | De edelgrootachtbare heer/vrouwe |
| Griffier (Hoge Raad) | De edelhoogachtbare heer/vrouwe |
| Griffier (Centrale Raad van Beroep) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Griffier (rechtbank) | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Grootofficier | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
H
| Hertog of hertogin | De hooggeboren heer/vrouwe |
| Honorair consul | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Hoofdcommissaris (politie) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Hoofdinspecteur (belastingen) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Hoofdinspecteur (politie) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Hoofdofficier (rechtbank) | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Hoofdofficier (militair) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Hoogleraar | De hooggeleerde heer/vrouwe |
| Huisarts (dr./PhD) | De weledelzeergeleerde heer/vrouwe |
| Huisarts (drs./MSc) | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
I
| Ingenieur (titel: ir.) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Ingenieur (titel: ing.) | De heer/mevrouw |
| Inspecteur (hoger onderwijs) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Inspecteur (middelbaar onderwijs) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Inspecteur (belastingen) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Inspecteur (politie) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
J
| Jonkheer of jonkvrouw | De hoogwelgeboren heer/vrouwe |
K
| Kandidaat (titel: cand.) | De heer/mevrouw |
| Kandidaat-notaris | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Kantonrechter | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Kapitein | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Kapitein ter zee | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Kapitein-luitenant ter zee | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Kardinaal | Zijne Eminentie |
| Kolonel | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Koning of koningin | Zijne, Hare, Uwe majesteit |
| Korpschef (politie) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
L
| Lector (hbo) | De weledelzeergeleerde heer/vrouwe |
| Lid Algemene Rekenkamer (AR) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid College van procureurs-generaal (CvPG) | De edelgrootachtbare heer/vrouwe |
| Lid College van burgemeester en wethouders (B&W) | De edelachtbare/weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid Gedeputeerde Staten (GS) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid gerechtshof (raadsheer) | De edelgrootachtbare heer/vrouwe |
| Lid Hofhouding van de Koning | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid Hoge Raad (raadsheer) | De edelhoogachtbare heer/vrouwe |
| Lid Provinciale Staten (PS) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid Raad van State (RvS) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid Raad voor de Rechtspraak (RvdR) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid Staten-Generaal | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Lid van de rechtbank | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Luitenant-admiraal | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Luitenant-generaal | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Luitenant-kolonel | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Luitenant-ter-zee der 1ste klasse | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Luitenant-ter-zee der 2de en 3de klasse | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
M
| Majoor | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Master of Arts (titel: MA) | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
| Master of Science (titel: MSc) | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
| Master of Science (titel: MSc) bij ingenieursstudie | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Master of Laws (titel: LLM) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Meester in de rechten (titel: mr.) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Militair (lagere rang dan officier) | De heer/mevrouw |
| Minister | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Minister van staat | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
N
| Nationale ombudsman | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Notaris | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
O
| Officier van justitie (OvJ) | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Ollie B. Bommel (geintje tussendoor) | De heer van stand / heer Bommel. Tompoes noemt hem “heer Ollie”, Joost noemt hem “Heer Olivier” en Amos W. Steinhacker “OBB”.
Olivier B. Bommel heeft geen academische of adellijke titel. De laatste ambieert hij wel. Dit wordt duidelijk als hij in Tom Poes en de dolende heer niet wordt uitgenodigd door Markies de Canteclaer. |
| Oud-minister | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
P
| Pastoor | De zeereerwaarde heer |
| Paus | Zijne Heiligheid |
| President Centrale Raad van Beroep (CRvB) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| President Nederlandsche Bank (DNB) | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| President rechtbank | de edelachtbare heer/vrouwe |
| Prins of prinses | Zijne, Hare, Uwe Koninklijke Hoogheid |
| Procureur-generaal (pg) | De edelhoogachtbare heer/vrouwe |
| Professor (titel: prof.) | De hooggeleerde heer/vrouwe |
R
| Raadsheer (Gerechtshof) | De edelgrootachtbare heer/vrouwe |
| Raadsheer (Hoge Raad) | De edelhoogachtbare heer/vrouwe |
| Rechter | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Rechter-commissaris | De edelachtbare heer/vrouwe |
| Rector (middelbare school) | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Ridder | De hoogwelgeboren heer |
| Ridder der Militaire Willems-Orde | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Ridder in de Orde van Oranje-Nassau | De heer/mevrouw |
| Ritmeester | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
S
| Schout-bij-nacht | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Secretaris-generaal | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Staatssecretaris | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Subalterne officier | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
| Substituut-officier van justitie | De edelachtbare heer/vrouwe |
T
| Tandarts | De weledelgeleerde heer/vrouwe |
| Tweede Kamerlid | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Tweede luitenant | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
V
| Voorzitter Centrale Raad van Beroep | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
| Vice-admiraal | Zijne, Hare, Uwe Excellentie |
| Vice-consul | De weledelgestrenge heer/vrouwe |
W
| Wethouder | De edelachtbare heer/vrouwe |
Z
| Zaakgelastigde | De hoogedelgestrenge heer/vrouwe |
Dagelijks spraakgebruik
In het algemeen worden aanspreektitels in het Nederlands steeds minder gebruikt. Zelfs traditionele beroepen zoals advocaten en notarissen maken er minder gebruik van.
Onderling spreken advocaten elkaar nog wel vaak aan met oubollige termen als “amice”, maar ook dat is uitstervend. Je kunt best een advocaat aanschrijven met, geachte heer of mevrouw. Bij het schrijven van brieven aan de rechterlijke macht en andere formele stukken is het toch nog redelijk gebruikelijk om nog wel de aanspreekvorm te hanteren.
Mis je een titel?
Als je twijfelt bij een juridische brief over de manier waarop je iemand moet aanspreken, dan zijn er twee mogelijkheden:
- Vraag het ons, wij zoeken het voor je uit.
- Gebruik het altijd goede: “geachte heer of geachte mevrouw X”